सामूहिक बलात्कारकी शिकार पूजा बोहरालाई कानुन तथा न्यायमन्त्री नरहरि आचार्यको पत्र । 'तपाईंलाई न्याय दिलाउँछु' 'बलात्कृत हुनु तपाईंको दोष होइन, पूजा'
तपाईंले २०७१ पुस १ गतेको कान्तिपुरमा मलाई सम्बोधन गरेर लेख्नुभएको पत्र पढेर म स्तब्ध भएँ । तपाईंमाथि भएको चरम अमानवीय र क्रूर अपराधको जति निन्दा गरे पनि कम हुन्छ । यस अपराधसँग जोडेर तपाईंले उठाउनु भएको अदालती न्यायको निष्पक्षता र स्वच्छतामाथिको प्रश्न, मुलुकको न्याय, कानुनमन्त्रीका रूपमा मेरा निम्ति थप चिन्ता र चुनौतीको विषय बनेको छ ।
बैतडी जिल्ला अदालतले बलात्कारका दोषी ठहर गरेर कैद र जरिवाना गरिसकेका व्यक्तिहरूलाई पुनरावेदन अदालतले केका आधारमा निर्दोष सावित गरेर छाडिदियो भन्ने कुराको यथार्थ छानबिन गर्न आजै (मंगलबार) मैले न्यायपरिषद्का अध्यक्ष सम्माननीय प्रधानन्यायाधीशसमक्ष औपचारिक पत्र लेखेको छु । मंगलबार दिउँसो बसेको न्यायपरिषद्को बैठकमा समेत यस विषयसँग सम्बन्धित सबै पक्षमा गम्भीर चासोका साथ छलफल भएको छ ।
आजै महान्यायाधिवक्ता कार्यालयमा पनि सम्पर्क राखेर तपाईंको मुद्दाको वर्तमान अवस्थाबारे मैले जानकारी लिएँ । मलाई जानकारी दिइएअनुसार तपाईंका तर्फबाट नेपाल सरकारले यही २०७१ मंसिर २१ मा सर्वोच्च अदालतमा सुरु अभियोगमा गरिएको माग दाबीबमोजिमै आरोपीहरूलाई सजाय हुनुपर्ने बेहोरासहितको पुनरावेदन गरिसकिएको रहेछ । सम्मानित सर्वोच्च अदालतले यस विषयमा यथाशीघ्र आफ्नो न्यायिक विवेक पुर्याउने नै छ भन्ने मेरो विश्वास छ ।
तपाईंले उल्लेख गरेझैं यतिखेर हामी १ सय ६१ वर्ष पुरानो मुलुकी ऐनलाई प्रतिस्थापन गर्ने ऐन बनाउने तयारीमा पनि छौं । महिला हिंसाविरुद्धका अन्य विधेयकमाथि पनि यतिखेर संसद्मा छलफल हुँदैछन् । बलात्कार सम्बन्धमा पनि नयाँ ऐनलाई पीडित-मैत्री कसरी बनाउने भन्ने विषयमा सरोकारवालाहरूको राय समावेश गरेरै कानुन बन्दैछ । एकैजनाले भनेजस्तै सबै नहोला, तर यस मुलुकमा छोरीहरू निर्धक्क हिँड्न सक्ने कानुनी प्रबन्ध हामी गर्नेछौं ।
तर बलात्कारजस्तो संवेदनशील विषयमा कानुन बनाउनुमात्रै पर्याप्त हुँदैन, कानुनको व्यावहारिक कार्यान्वयन र पीडितहरूको सुरक्षाका लागि परिवार, नागरिक समाज, अधिकारकर्मी, समाजसेवी र सञ्चारमाध्यमको निरन्तर खबरदारी र टेवा झनै आवश्यक हुन्छ । केही समयअघि आफ्नै बाबु र हजुरबुवाद्वारा निरन्तर आठ वर्षसम्म घरभित्रै बलात्कृत भएकी एउटी युवतीको प्रसंग चर्चामा थियो । मान्छेमा नैतिकताको ह्रास भएको योभन्दा ठूलो उदाहरण के हुन सक्छ ? दुर्भाग्यवश, बलात्कारीलाई कानुनमै प्रबन्ध भएको सजाय पनि त्यस घटनासँग सम्बद्ध ती छोरीका निम्ति कुनै कामको हुन सकेन । हाम्रो समाजका लागि यो भयानक लज्जाको विषय होइन र ?
तसर्थ व्यक्तिगत रूपमा मलाई लाग्छ- बालबालिकाहरूलाई नैतिक र चरित्रवान बनेर हुर्कन/बढ्न सक्ने वातावरणको निर्माण सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण हो, ताकि हाम्रा छोराहरू बलात्कारी बनेर नहुर्कून् । समाज र समुदायमा नेतृत्वदायी तथा उत्प्रेरकको भूमिकामा रहनुभएका सबै मित्रहरू, खासगरी अभिभावक र विद्यालयका शिक्षकहरूलाई यही पत्रमार्फत म अनुरोध गर्छु- केटाकेटीहरूमा सदाचरणको विकास गर्न सहयोग पुर्याउनुहोस् । बालिकाहरूलाई यौन दुव्र्यवहार तथा बलात्कारबारे बेलैमा सजग सूचित गराउने र त्यसबाट जोगाउने सबैभन्दा निकट र उपयुक्त स्थानमा तपाईंहरू हुनुहुन्छ । हाम्रा छोरीहरूले बलात्कृत बनिसकेपछि मात्रै कानुन खोज्नु नपरोस् । बलात्कृत महिलालाई हेर्ने हाम्रो नकारात्मक सामाजिक दृष्टिकोण परिवर्तन गर्न पनि तपाईंहरूको सहयोग आवश्यक छ । सरकारले एक्लै केही गर्न सक्दैन, तपाईंहरूको सहयोग भयो भने धेरै कुरा गर्न सक्छ !
पूजा, तपाईंले पत्रमा मेरो अभिभावकत्वमाथि भरोसाको कुरा गर्नुभएको रहेछ । लोकतान्त्रिक सरकार भनेकै आफ्ना नागरिकप्रति अभिभावकत्व दिनुपर्ने मान्यतामा आधारित सरकार हो । न्याय, कानुनमन्त्री भएका कारणले म जान्दछु, यो क्षेत्रमा पनि समस्या छन्, त्यही भएरै पीडित नागरिकको न्यायसम्मको सहज पहुँच बढाउन तथा न्यायसेवालाई स्वच्छ र जनताप्रति जिम्मेवार बनाउन कसरी सकिन्छ भनेर म सुधारका लागि प्रयत्न गरिरहेको छु ।
बलात्कृत हुनु तपाईंको दोष होइन, पूजा । तपाईं यसबाट लज्जित वा विचलित हुनुपर्ने कुनै कारण छैन । तपाईं आफ्नो लक्ष्यमा अघि बढ्नुहोस्, तपाईंलाई न्याय प्रदान गर्न म, सरकार र आफ्नातर्फबाट समेत सबै प्रयत्न गर्नेछु । तपाईंलाई अप्ठेरोमा आश्रय दिने समाजसेवी संस्था रक्षा नेपाललाई मेरो हार्दिक धन्यवाद छ । यो महत्त्वपूर्ण विषयलाई गम्भीरताका साथ अगाडि ल्याएकामा कान्तिपुर दैनिकलाई पनि म धन्यवाद दिन्छु ।
स्नेही,
नरहरि आचार्य, कानुन तथा न्यायमन्त्री
